Case study | Noorderpoort IT

De school voor digitaal vakmanschap, van database tot interface

Door Thomas Drenth op 15 december 2022

Leestijd 9 minuten

Noorderpoort is de plek waar vakmensen leren. Met mbo-opleidingen, cursussen en trainingen. Noorderpoort is de plek waar je heen gaat, als je goed wil zijn in je vak. Net als dat verandering de toekomst is binnen vele beroepen, verandert ook het beroepsonderwijs. Om de IT opleidingen stap voor stap mee te nemen in deze verandering begeleide Op Scherp verschillende docententeams bij het vormen van een gezamenlijke visie op een nieuwe school voor IT.

Noorderpoort is één van de grootste mbo-opleiders van Noord-Nederland. Ze beloven altijd onderwijs te hebben voor jouw volgende stap. Want uitgeleerd ben je nooit. Weet jij hoe het vak IT er in 2035 uitziet? Zij ook nog niet. Maar de toekomst maken ze zelf, geloven zij. Daarom slaan ze nieuwe wegen in, om zo samen te bouwen aan het (digitaal) vakmanschap voor morgen. Ze dagen zichzelf uit om te blijven vernieuwen. Daar heb je een portie lef voor nodig. Bij Op Scherp weten we echter dat het niet altijd makkelijk is om onderwijs effectief en doelmatig te vernieuwen, of te innoveren, en praktisch in te voeren.

In deze casus lees je hoe onze samenwerking met de IT opleidingen van Noorderpoort begon, hoe de gezamenlijke zoektocht is verlopen, en meer over de visie op een nieuwe school voor IT die hieruit is ontstaan.

Over Noorderpoort IT

De IT-opleidingen van Noorderpoort leiden studenten van alle leeftijden op in het ontwikkelen en beveiligen van nieuwe technologieën. Je kunt hier terecht als je meer wil leren over software development van web & apps, de cloud & digitale infrastructuur, of digitale systemen & devices. Daarnaast hebben ze een digitale werkplaats, broedplaats, en playground voor digitaal vakmanschap in Noord-Nederland. Met trainingen, opleidingen, masterclasses, hackathons, en congressen vind je hier alles om de combinatie te maken tussen werken en leren. Dit doen ze op drie verschillende locaties, waarvan twee in de stad Groningen, en één in Winschoten.

Het vraagstuk: verkennen van een gezamenlijke school voor IT

Het onderwijs staat nooit echt stil. Vanuit de nieuwe koers en kaders die Noorderpoort onlangs had uitgezet, waren de docententeams al druk bezig met het doorontwikkelen van hun onderwijs. Tijdens deze gesprekken kwamen echter ook een hoop vragen naar voren over hoe men het onderwijs momenteel had georganiseerd, namelijk met de eigen locatie als basis. Is dit de juiste manier? -- En is dit voldoende als we echt willen innoveren?

IT is namelijk booming business. Bedrijven staan te trappelen om nieuw personeel, en de subsidies om deze sector te doen groeien vliegen je om de oren. Iedereen in de regio wil met Noorderpoort praten om samen vernieuwende projecten op te zetten, maar in de huidige situatie moet je hiervoor naar drie locaties en/of directeuren toe om stappen te maken. Geen van deze drie directeuren kan echter de volledige focus hebben op IT, omdat ze ook nog andere zaken in de lucht houden, en de drie locaties hebben allemaal hun eigen gang van zaken. Buiten de school is het geweld en geschreeuw dus heel groot, maar binnen is niet de mogelijkheid om snel te handelen en beslissingen te nemen voor de toekomst. Dit was een grote aanleiding om met elkaar het gesprek aan te gaan en te zien wat de mogelijkheden waren om er één school voor IT van te maken, en hoe dit eruit zou kunnen zien. Met het doel om meer focus te krijgen op de actuele thema's en hier snel in te kunnen schakelen. Zodat ze mee kunnen blijven bewegen met - en uiteindelijk voorop lopen op - modern beroepsonderwijs in de IT.

"Als het een hele stabiele kabbelende markt is, dan boeit het niet zoveel. Maar als het buiten stormt, kun je niet gefragmenteerd bezig zijn." — Maaike, Practor Digitaal Vakmanschap

Dit wil niet zeggen dat het de bedoeling was om iedereen in hetzelfde keurslijf te dwingen. Het ging om de gezamenlijke ruimte tussen de verschillende locaties te vinden; ruimte om een weg te vinden in projecten met bedrijven, nieuwe technologieën, en nieuwe manieren van leren en lesgeven. Om hier vervolgens een gezamenlijke structuur in te vormen. Het vinden van deze gezamenlijke ruimte is een uitdaging op zich. Ondanks dat de verschillende locaties en opleidingen hetzelfde nastreven, elkaar mooi aanvullen, en veel van elkaar kunnen leren, handelen ze soms heel verschillend. Waar andere scholen als een gezamenlijk front naar buiten treden, en duidelijk kunnen zeggen "Wij van de IT", ging dit voor deze docenten nog niet op. Het is niet één gezamenlijk verhaal, terwijl hier juist veel valt te winnen. Vanuit hier klonk het idee van één school voor IT heel logisch, maar valt alles wat er nu ligt te verenigen? Hoe ontwikkelen we een gedeelde visie en onderscheidende profilering, en hoe stellen we samen vast wat deze nieuwe school voor IT kan zijn?

Op Scherp helpt Noorderpoort IT samenkomen & verbinden

Omdat in deze uitdaging het gezamenlijke proces en eigenaarschap onder de teams de belangrijkste voorwaarde is voor Noorderpoort, en de docenten daarom de leiding kregen, is Op Scherp gevraagd het proces te faciliteren. Dit op een manier waarbij de docenten zelf verkennen wat de meerwaarde is van deze samenwerking en een gedeelde visie op IT onderwijs ontwerpen. Hiervoor hebben wij een projectteam samengesteld vanuit de verschillende locaties om samenwerking en kruisbestuiving te faciliteren. Daarnaast hebben we samen met het management en ondersteuners voldoende tijd en ruimte vrijgemaakt voor deze docenten om dit te onderzoeken. Dit ontwerpproces werd geleid door dit projectteam in samenwerking met Op Scherp. De docenten waren binnen dit traject verantwoordelijk voor de inhoud en de realisatie, en Op Scherp heeft het projectteam ondersteund in het neerzetten en uitvoeren van een gedegen proces.

"Er wordt soms veel gezegd, en iedereen heeft hier een eigen reden voor, maar jullie brachten dit dan altijd even terug zo van; wat wordt hier eigenlijk gezegd, wat is hier het resultaat, of wat bedoel je nou echt?" — Hilbert, Docent IT

Het team heeft verschillende oplossingsrichtingen en belangrijke elementen van hun onderwijs besproken en verkend. Hierbij was er aandacht voor het feit dat de opleidingen niet vanaf nul beginnen. Succesvolle elementen uit het huidige onderwijs werden meegenomen en er werd voortgebouwd op reeds lopende ontwikkelingen en geleerde lessen. Tijdens het proces heeft het team zich laten informeren en inspireren door de behoeften van de (toekomstige) studenten en het werkveld, maatschappelijke trends en ontwikkelingen, en huidige of toekomstige strategische opgaven voor de opleiding samen met de overkoepelende koers van Noorderpoort. Zo hebben ze bijv. andere opleidingen bezocht en onderzocht om best practices te verkennen, verschillende onderwijspedagogische visies vergeleken met een practor, en de benodige beroepshouding in de IT goed onder de loep genomen. Door deze elementen als team te onderzoeken en bespreken is er een gegronde visie op onderwijs en de profilering hiervan ontwikkeld. Deze is vervolgens besproken met alle collega's.

Hoe heeft Op Scherp geholpen?

• Vernieuwing. Door te helpen bij het komen tot duidelijke kaders maken we een grote uitdaging kleiner, wat helpt om naar de details toe te werken. Daarnaast kreeg vernieuwing (en het team) met onze procesbegeleiding en projectcoördinatie de aandacht die het verdiende.
• Verbinding. Door het creëren van de juiste omgeving en werkvormen waarin iedereen mee kon doen en verrassende gesprekken konden ontstaan. Zo hebben we geholpen bij het creëren van een stuk verbinding en vertrouwen tussen de collega's van de verschillende locaties.
• Vooruitgang. Door moeilijke discussies en gesprekken terug te brengen naar de kern, scherp te krijgen wat nou echt de bedoeling is, en deze visie te helpen vertalen naar duidelijke deelopdrachten. Zo hebben we de docententeams vooruit kunnen helpen en de beweging vanuit de docenten op gang kunnen brengen.

"Het is mooi dat jullie het ons zelf hebben laten zeggen. Als je gewoon met iets was aangekomen, was je veel van ons kwijt geweest. Nu is het een kwestie van; het is door ons gemaakt en wij dragen dat ook uit als teams."

Gezamenlijk vertrekpunt richting de toekomst

Ondanks hun verschillen, zijn we er tijdens dit proces achter gekomen dat de docententeams het meer eens dan oneens zijn. Het besef is ontstaan dat wat de één doet op de ene locatie, niet losstaat van wat er op een andere locatie gebeurd. Je draagt aan hetzelfde bij. Dit heeft men dichter tot elkaar gebracht. Daarmee ligt er nu niet alleen een gezamenlijke visie, maar ook een plan. Bestaande uit duidelijke deelopdrachten en een voorstel voor een werkstructuur om deze uitdaging volgend schooljaar met z'n allen verder op te pakken. Daarnaast is er een vacature uitgezet voor een overkoepelende directeur, om te zorgen dat deze beweging ook organisatorisch voldoende wordt ondersteund.

"Ik merk dat bij steeds meer mensen het idee ontstaat dat we op de goede weg zitten. We durven meer te dromen van een nieuwe manier van opleiden met bedrijven, waar we studenten de lead laten nemen, en wij meer een coachende rol hebben. Dat is iets wat nu duidelijk meer ontstaat en wat in deze visie bestendigheid heeft gekregen. Sommigen zien dit nog niet helemaal voor zich, maar met de neuzen de goede kant op heb ik vertrouwen in waar we uit gaan komen." — Maaike, Practor Digitaal Vakmanschap

Wat we nu samen hebben gecreëerd is een gezamenlijk uitgangspunt waar vanuit de locaties verder kunnen als een gezamenlijke, kwalitatief en goed te profileren, opleiding. Er is bewustwording en gezamenlijkheid ontstaan met de wil om hier samen vorm aan te geven, en er kunnen nu concrete keuzes worden gemaakt. Keuzes waarvan niemand kan zeggen; "Dat heeft de directie vast even weer bedacht!" Het zijn namelijk de docenten die dit samen hebben neergezet. Door hen eigenaar te laten zijn, door het hun verhaal te laten zijn, is het nu ook hun verhaal geworden. Zo is alles - zowel op gebied van onderwijs, de teams, als organisatie - heel mooi en natuurlijk dichter tot elkaar gekomen. Zonder dit te veel te forceren. Het zaadje is daarmee geplant. Deze vraagt nog steeds om voldoende zorg, maar de eerste belangrijke stappen zijn gezet. Docenten van Noorderpoort IT; de toekomst van de opleiding(en) ligt in jullie handen. Maak het eigen, en maak er iets moois van!

"Toen we begonnen aan dit traject hadden we het gevoel dat er vooral in het proces met de mensen iets moest gebeuren. Van andere partijen konden we moeilijk inschatten hoe zij het proces zouden begeleiden. Bij Op Scherp wisten we, die weten van de inhoud niet te veel - dat willen ze ook niet - maar ze kunnen wel zorgen dat mensen echt met elkaar in gesprek gaan over waar we met elkaar naartoe gaan. Die inhoud moeten wij zelf kunnen leveren, het is ons vak. Daarnaast staan ze in het hier en nu, was ons gevoel. Ze zijn dynamisch. Dat vinden we toch heel belangrijk. En ze zitten lekker dichtbij natuurlijk. Vanuit dat en het gevoel dat vooral het proces begeleid zou moeten worden, hebben we voor Op Scherp gekozen." — Harm & Johan, Directeuren

— Geschreven door Thomas Drenth

*Deze casus is tot stand gekomen na gesprekken met directeuren van Noorderpoort, de practor voor digitaal vakmanschap, en docenten IT bij Noorderpoort.