(Voor het lezen: dit is een wat uitgebreider artikel. Zet dus eerst nog een kopje koffie en ga er lekker voor zitten!)
Ontwikkelen als onderwijsteam, begin bij de bedoeling
— geschreven door Ryco WolbersWanneer je als team wil werken aan de ontwikkeling van jullie onderwijs, zoals een beweging naar een meer hybride leeromgeving, is het belangrijk dat de neuzen dezelfde kant opstaan. Dat spreekt voor zich. Samenwerken is nou eenmaal lastig wanneer iedereen een ander doel voor ogen heeft. Toch wordt hier vaak onvoldoende bij stilgestaan. De aanname wordt gemaakt dat collega’s hetzelfde denken over het doel van een ontwikkeling, terwijl we eigenlijk langs elkaar heen praten. Een aanname die er vaak toe leidt dat een ontwikkeling veel meer energie kost en frustratie oplevert dan nodig is. Door stil te staan bij de bedoeling, het waarom achter een ontwikkeling, is dit makkelijk op te lossen en valt een hoop winst te behalen.
Zo herken je een gebrek aan overeenstemming over het doel van de beoogde ontwikkeling.
Vaak ga je voortvarend van start, maar ontstaat gaandeweg het proces wrijving. De volgende signalen kunnen erop wijzen dat niet iedereen hetzelfde eindpunt voor ogen heeft.
- Er ontstaat regelmatig discussie over de weg voorwaarts.
- Het kost veel energie en tijd om als team eens te worden en verder te komen.
Je bent als team zoekende in het proces en de resultaten blijven uit. - Er is twijfel of jullie met de juiste zaken bezig zijn.
Als je deze herkent, is het waardevol om stil te staan en goed te controleren wat je collega’s met het project proberen te bereiken. Heeft iedereen echt hetzelfde beeld voor ogen? Nog liever doe je dit voordat je van start gaat. Ook wanneer je als leidinggevende een ontwikkelopdracht aan een team meegeeft, is het waardevol hier van te voren samen bij stil te staan.
Dit levert stilstaan bij de bedoeling van een ontwikkeling op.
Wanneer je als team goed doorspreekt en gezamenlijk formuleert waarom jullie werken aan de gewenste ontwikkeling en hoe succes eruitziet, levert dat het volgende op:
- Gaandeweg kun je als team gemakkelijk controleren of jullie op de goede weg zitten.
- Je kunt succes meetbaar maken en aantonen.
- Een duidelijk doel helpt jullie om beslissingen te nemen gedurende het proces.
- Als leidinggevende bied je een team autonomie en de ruimte om oplossingen te ontwikkelen waar ze zelf achter staan.
- Je kunt helder communiceren wat je probeert te bereiken en hiermee gemakkelijk anderen aanhaken voor samenwerking aan hetzelfde doel.
Op deze manier formuleer je gezamenlijk wat de bedoeling van een ontwikkeling is.
Neem aan de start van een ontwikkeling, of wanneer je de signalen herkent, de tijd om als team antwoorden te formuleren op de volgende vragen. Betrek hierbij ook belanghebbenden van buiten het team die een belangrijke rol spelen binnen het project.
Het beantwoorden van deze vragen is ook de manier om de intrinsieke motivatie van je collega’s naar boven te halen en te verbinden met het werk. Zeker wanneer een ontwikkeling als opdracht vanuit de organisatie komt, is het belangrijk hierbij stil te staan. Waar zit voor jullie zelf het belang en welke kans biedt dit voor jullie studenten? Lukt het niet goed om te formuleren waarom je deze ontwikkeling zou moeten nastreven, vraag je dan af of je het wel moet doen. Een gebrek aan motivatie is een garantie voor falen.
1. Wat is de achterliggende behoefte? Iedere ontwikkeling heeft een aanleiding, de reden om te veranderen. Beantwoord de volgende vragen om de urgentie naar boven te halen.
- Welk probleem of welke kans is de aanleiding voor deze ontwikkeling?
- Waarom is het belangrijk om als team tijd te investeren in deze ontwikkeling?
Voorbeeld: Studenten halen nu niet het optimale uit hun stage, omdat ze zich niet goed voorbereiden. Hierdoor missen ze een waardevolle kans om ervaring op te doen en te ontdekken welk werk bij hen past. Studenten geven achteraf aan niet veel geleerd te hebben tijdens hun stages.
2. Identificeer de doelgroep. Kader duidelijk af wie je met deze ontwikkeling probeert te helpen. Bespreek wat deze groep onderscheid, wat deze ontwikkeling deze studenten moet opleveren en waarom dit belangrijk is.
Als docent zullen de studenten in de meeste gevallen de doelgroep zijn, maar probeer dit scherper neer te zetten. Gaat het om eerstejaars en de introductie tot de opleiding? Of richt je juist op de examenstudenten? Studenten die een bepaald keuzedeel volgen, die lastig meekomen, of juist excelleren? Misschien kun je een aantal studenten benoemen als voorbeeld, zo ben je direct op weg naar je testpanel.
Voorbeeld: Studenten die zich voorbereiden op hun stage of stage lopen.
3. Stel je de impact van een succesvolle ontwikkeling voor. Probeer je in te beelden hoe het succes eruitziet.
Breng in kaart welke verandering je teweeg probeert te brengen en wat dit voor de doelgroep betekent. Bespreek hierbij zowel de koude (hoe meten we succes) als de warme kant (hoe voelt succes) van de ideale uitkomst. Wat is er anders wanneer het werk erop zit en hoe voelt dat?
Voorbeeld: Onze studenten hebben zich verdiept in hun stageadres, hebben zelf leerdoelen opgesteld, en weten hoe ze deze binnen dit bedrijf kunnen behalen. Na de voorbereiding hebben ze zin om op stage te gaan, voelen ze zich zelfverzekerd, en achteraf geven ze aan dat ze veel gehad hebben aan hun stage. 80% van de vooraf opgestelde leerdoelen worden behaald.
4. Samenbrengen. Door nog een stap verder te gaan en alles samen te brengen leg je echt de basis voor succes.
Door deze onderwerpen te bespreken zit je al op de goede weg. Gelukkig ben je er na de eerste drie stappen al bijna. Je hoeft de antwoorden alleen samen te vatten in een statement dat direct helder maakt waar jullie aan werken (en waar iedereen het over eens kan zijn).
Voorbeeld: Dit project zal ons helpen om onze studenten het optimale uit hun stage te laten halen. Door studenten die binnenkort op stage gaan te helpen zich goed voor te bereiden op hun stage. We weten dat we succesvol zijn wanneer onze studenten na hun stage aangeven dat het een waardevolle ervaring was en 80% van hun leerdoelen hebben behaald.
De volgende opzet helpt om hier vorm aan te geven:Dit project zal ons helpen om … [behoefte]. Door ... [doelgroep] te helpen ... [wat levert het de doelgroep op]. We weten dat we succesvol zijn wanneer... [impact]
Op dit statement kun je als team tijdens de ontwikkeling altijd op terugvallen. Ik zie dit als het baken dat je door de ontwikkeling zal leiden. Wanneer de volgende stap onduidelijk is, iemand moet worden aangehaakt, of knopen moeten worden doorgehakt, helpt de bedoeling je verder. Als team weet je zo namelijk altijd waarvoor jullie het doen en kom je snel weer op één lijn. Check dus altijd goed of je als team hetzelfde voor ogen hebt wanneer je vastloopt en let op de signalen die wijzen op verschillende perspectieven.
— Drenthe College ICT. Kick-off reboot onderwijsvisie
